حضرت اسماعیل علیه‌السّلام فرزند حضرت ابراهیم علیه‌السّلام از پیامبران الهی است که نامش یازده بار در قرآن ذکر شده است. وی در زبان عبرانی «یشمعیل» به معنای «خدا آواز او را می‌شنود» خوانده شده است که ملقب به «صادق الوعد»
بود. مادر ایشان هاجر (کنیز ساره، همسر اول حضرت ابراهیم) است. ساره پس از ناامیدی از بچه دارشدن، هاجر را به همسری حضرت ابراهیم علیه‌السّلام درآورد؛ اما پس از آبستن شدن هاجر، رابطه ساره با او تیره شد؛ ولی ساره نیز پس از مدتی صاحب فرزندی به نام اسحاق شد. به هر حال، آتشغضب ساره، حضرت ابراهیم علیه‌السّلام را ناگزیر ساخت هاجر و فرزندش اسماعیل علیه‌السّلام را از منطقه شام دور سازد. حضرت ابراهیم علیه‌السّلام نیز به فرمان خداوند، آنان را به مکه ، سرزمینی بی آب و علف کوچ داد و سپس خود به شام بازگشت.
از حوادث مهم زندگی حضرت اسماعیل علیه‌السّلام همدستی او با حضرت ابراهیم علیه‌السّلام در بنای خانه کعبه بود که قرآن کریم در آیات ۱۲۵ - ۱۲۷ سوره بقره به آن پرداخته است. ماجرای دیگر، رؤیای حضرت ابراهیم علیه‌السّلام مبنی بر قربانی کردن فرزند است که سبب نگرانی حضرت ابراهیم علیه‌السّلام شد؛ و اسماعیل علیه‌السّلام آن نگرانی را از دل پدر زدود و او را به اطاعت فرمان الهی ترغیب کرد؛ اما هنگامی که ابراهیم علیه‌السّلام کارد بر گلوی اسماعیل نهاد، آوای غیبی او را از ادامه کار بازداشت و فرمان آمد در مقابل صبر و درستکاری ایشان، گوسفندی را فدیه کند.
حضرت اسحاق علیه‌السّلام ، در تورات ، ذبیح معرفی شده است؛ اما در آیات ۱۰۲ - ۱۰۷ سوره صافات داستان بشارت به تولد اسحاق پس از گزارش ذبیح بودن اسماعیل آمده است.
