رشا (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَشْو (به فتح راء و سکون شین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رشوه دادن است.
امام علی (علیه‌السّلام) پس از
رحلت رسول خدا و درباره
قاضی از این ماده استفاده کرده است. از مشتقات این واژه در
نهج البلاغه آمده است، به صورت:
اِرْتِشاء (به همزه مکسور و سکون راء و کسر تاء) به معنای رشوه گرفتن و
اِسْتَرْشاء (به همزه مکسور و سکون سین و فتح تاء و سکون راء) که به معنای رشوه خواستن است. از این ماده دو مورد در نهج البلاغه آمده است.
رَشْو به معنای رشوه دادن است. «رشاه رشوا: اعطاه الرشوة»
اِرْتِشاء به معنای رشوه گرفتن است.
اِسْتَرْشاء به معنای رشوه خواستن است.
از این ماده دو مورد در «نهج» آمده یکی به معنی رشوه گرفتن، دیگری به معنی ریسمان‌ها
. چنانکه فرموده:
«وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ لا يَنْبَغی أَنْ يَكُونَ عَلَى الْفُرُوجِ وَ الدِّماءِ... وَ لا الْمُرْتَشی فی الْحُكْمِ فَيَذْهَبَ بِالْحُقُوقِ وَ يَقِفَ بِها دُونَ المَقاطِعِ» «می‌دانید که نباید والی مردم، در
قضاوت رشوه‌گیر باشد و حقوق را از بین ببرد و آنها را در حدود غیر خدائی آورد.»
(شرح‌های خطبه:
)
پس از رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و پس از تمام شدن
بیعت برای
ابی‌بکر در نهی از ایجاد آشوب فرمود: اگر سخن گویم گویند بر
حکومت حریص است و اگر ساکت باشم گویند: از
مرگ می‌ترسد... به خدا
قسم پسر ابی‌طالب با مرگ مانوس‌تر است از طفل با پستان مادرش:
«بَلِ انْدَمَجْتُ عَلَى مَكْنُونِ عِلْم لَوْ بُحْتُ بِهِ لاَضْطَرَبْتُمُ اضْطِرابَ الاَْرْشيَةِ فی الطَّوِيِّ البَعيدَةِ!» یعنی: «بلکه پیچیده شده‌ام با علمی که اگر آن را بیان کنم
مضطرب می‌شوید مانند اضطراب و لرزیدن ریسمان‌ها در چاه‌های عمیق.»
(شرح‌های خطبه:
) «ارشیّه» جمع رشاء- به کسر اوّل- به معنی ریسمان و «
طویّ» جمع طوّیه به معنی چاه است.
از این ماده دو مورد در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رشا»، ج۱، ص۴۴۹-۴۵۰.
