• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سرح العیون بشرح ما فی النبات من الفنون (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



«سرح العیون بشرح ما فی النبات من الفنون» جزء دوم از کتاب « غایة الارشاد » زین الدین عبدالرئوف مناوی است.



چنان که از اسم آن پیدا است پیرامون شناخت گیاهان است که البته مؤلف گیاهان را به سه دسته درختان و ثمرات آن، سبزیجات، گل‌ها و ریاحین تقسیم نموده و مطالبی را پیرامون آنها به رشته تحریر درآورده است. از تاریخ نگارش این کتاب چیزی نمی‌دانیم.


کتاب مشتمل بر یک مقدمه و پنج مقصد است که مقاصد سوم تا پنجم به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است. نثر مؤلف نثری شیوا و دلنشین است و برای خواننده ملالی ایجاد نمی‌کند.
وی در ابتدای هر عنوان و پس از ذکر نام معروف آن به بیان اسامی آن در لغات مختلف می‌پردازد. آنگاه خصوصیات ظاهری آن را شرح می‌دهد و سپس خواص و کاربردهای درمانی آن را ذکر می‌کند، در پایان هر عنوان تحت عنوان فصل، اشعاری را که پیرامون آن سروده شده را نقل می‌کند.


این اثر مجموعه‌ای جالب و در عین حال مختصر پیرامون گیاهان دارویی است که مؤلف بر اساس ذوق و سلیقه‌ای که داشته آن را در سه بخش درختان، سبزیجات، گلها و گیاهان به تحریر در آورده است. این شیوه- با وجود بعضی از اشکالات، شیوه‌ای علمی است به گونه‌ای که حتی امروزه نیز مورد توجه قرار گرفته است که نمونه‌ای از آن را می‌توان در کتاب معارف گیاهی تالیف آقای حسین میر حیدر مشاهده نمود.
خصوصیت دیگر این اثر پرداختن مؤلف به جهات ادبی است از این رو در پایان هر مفرد گیاهی به نقل اشعار مختلفی پیرامون آن می‌پردازد و این امر به جذابیت اثر می‌افزاید.
یک نکته را نباید نادیده گرفت و آن این که مؤلف یک عالم دینی است نه یک طبیب و گیاه شناس، بنابراین آنچه وی در این اثر نقل می‌کند گزیده‌ای بر اساس ذوق و سلیقه از متون دیگر گیاه شناسی است از این رو نمی‌توان این کتاب را متنی علمی به شمار آورد و یا در آن به دنبال نوآوری است:
عناوین مطالب مقصدهای مختلف کتاب به ترتیب عبارت است از: ۱. مشابهت نباتات با حیوانات، ۲. کیفیت پیدایش نباتات، ۳. درختان و ثمر و منافع و مضار آنها، و اشعاری که پیرامون آنها سروده شده است، ۴. در سبزیجات و گیاهانی که بدون ساق‌اند و منافع و مضار آنها، ۵. گل‌ها و گیاهان خوشبو و لطائف و شگفتی‌های آنها و اشعار و سخنان زیبایی که پیرامون آنها گفته شده است.


کتاب به اهتمام دکتر عبد الحمید صالح حمدان و به عنوان دومین اثر از آثار مناوی توسط کتابخانه الازهریه مصر در سال ۲۰۰۸ م چاپ و منتشر شده است.
محقق در ابتدا و پس از نگارش مختصری پیرامون زندگی و آثار عبد الرئوف مناوی به شیوه تحقیق این اثر و نسخ خطی موجود از آن اشاره میکند.
پاورقی‌های این اثر گاه به اختلاف نسخ اختصاص دارد، ولی بیشتر آن پاورقی‌ها در بررسی اعلامی است که در متن نام آنها به میان آمده و یا توضیحاتی است از جانب محقق پیرامون عبارت یا مطلبی که مؤلف در متن ذکر نموده است.
فهرست مطالب کتاب در انتهای اثر ذکر شده است. پاورقی‌ها نیز به معرفی اعلام و منابع مطالب اختصاص دارد.


نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.



جعبه ابزار