• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شرطة الخمیس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




شرطه در لغت به معنی گروه، گروهان، شرط و پیمان آمده است.
[۱] فرهنگ عمید، ص۶۷۰.




در اصطلاح به اولین گروه از لشگر گفته می‌شود که در جنگ حاضر شده و آماده مرگ باشند.
[۲] فرهنگ عمید، ص۶۷۰.



صاحب بهجة الامال در این مورد می‌نویسد: شرطة از شَرَطَ مشتق شده است و آن یا به معنی علامت و نشان است (چون شرطیان علامتها و نشانه هایی داشتند که با آن شناخته می‌شدند) و یا اینکه شَرَطَ به معنی آمادگی است؛ زیراآنان برای نبرد و دفع دشمن همیشه حاضر و آماده بودند.
ابن اثیر می‌گوید: در حدیث ابن مسعود آمده است که با شُرطة شرط می‌شود که از جنگ باز نگردد، مگر اینکه پیروز باشد.


خمیس، یعنی‌لشگر.


چون در گذشته لشگربه پنج دسته: مقدمه، ساق، میمنه، میسره، قلب تقسیم می‌شد، به آن خمیس می‌گفتند.
[۴] بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.



از اصبع ابن نباته که فرمانده شرطةالخمیس حضرت علی (علیه السلام) بود سؤال شد، چرا شما را شرطةالخمیس می‌گفتند او گفت: «انَّا ضَمَّنا لَهُ الذِّبْحَ وَ ضَمَّنَ لَنَا الْفَتْحَ»
[۵] نهایة ابن اثیر، ج ۲، ص ۷۹.
«چون برای امیر مؤمنان خون‌دادن و از جان گذشتن را به عهده گرفتیم و او برای ما فتح و پیروزی را بر عهده گرفت.»


بنابرآنچه که گذشت، شرطةالخمیس گروهی از رزمندگان جان بر کف بودند که در هر محلی (اعم از شهر و خارج شهر) که به وجود آنان نیاز می‌شد، با آمادگی کامل در همان جا حضور می‌یافتند و اراده استوارشان بر این بود که از نبرد باز نگردند، مگراینکه پیروز شده باشند. در مقام و منزلت شرطة الخمیس همین بس که حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) ضمن تشویق این گروه فرمود: قبل از شما در میان گروهی از بنی اسرائیل این قرارداد (قرارداد شرطة الخمیس) بسته شد و کسی از آنان به شهادت نرسید، مگر اینکه پیامبر قوم خود یاپیامبر آبادی خود و یا پیامبر نفس خویش بود و شما به منزله همانها هستید، جز اینکه شما جزو انبیا نیستید.
[۶] بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.



۱. فرهنگ عمید، ص۶۷۰.
۲. فرهنگ عمید، ص۶۷۰.
۳. بحارالانوار، مجلسی، محمد باقر، ج۴۲، ص۱۵۱.    
۴. بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.
۵. نهایة ابن اثیر، ج ۲، ص ۷۹.
۶. بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.



جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۷۸.






جعبه ابزار