ضروریه مطلقه با عرفیه عامه شکل سوم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ضروریه مطلقه با عرفیه عامه شکل سوم، یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل سوم است.

---

«قیاس مختلط»، قیاسی است که صغرا و کبرای آن از قضایای موجهه ترکیب یافته باشد. یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل سوم عبارت است از: اختلاط قضیه دائمه مطلقه (صغرا) با عرفیه عامه (کبرا). مراد از ضروریه مطلقه، کاربرد عام آن است که شامل ضروریه ذاتیه و ضروریه ازلیه می‌شود.

---

طبق یکی از قواعد تعیین جهت در نتایج شکل سوم، هر گاه کبرا یکی از قضایای وصفیه چهارگانه (مشروطه عامه و خاصه و عرفیه عامه و خاصه) باشد نتیجه از لحاظ جهت، فی‌الجمله تابع عکس صغراست، با این توضیح که:
۱. اگر عکس صغرا به لادوام مقیّد نباشد جهتی که در عکس صغرا موجود است عیناً به نتیجه منتقل می‌شود.
۲. اگر عکس صغرا به لادوام مقیّد باشد قید لادوام از عکس صغرا حذف و بقیه جهت به نتیجه منتقل می‌شود.
۳. اگر کبرا به لادوام مقیّد باشد جهتی که در عکس صغرا موجود است با قید لادوام کبرا ترکیب و مجموع آن، جهت برای نتیجه واقع می‌شود.
قیاسِ مرکب از ضروریه مطلقه با عرفیه عامه از مصادیق بند اوّل و جهت نتیجه، همان جهتی است که در عکس صغرا موجود است و عکس ضروریه مطلقه، حینیه مطلقه است؛ پس نتیجه این قیاس، حینیه مطلقه است.
مثال: بعضی حیوان‌ها بالضروره ضاحک‌اند و هر حیوانی دائماً تا وقتی ناطق است انسان است؛ پس بعضی ضاحک‌ها در حین ناطق‌بودن انسان‌اند بالفعل.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

---