ظان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شخصی که در نفسش حالت
ظن به چیزی پیدا شده است ظان نامیده می‌شود.
ظان، به شخصی اطلاق می‌شود که در نفسش نسبت به چیزی حالت ظن پدید آمده است.
در
اصول فقه ظان به
مکلفی گفته می‌شود که از راه‌ها و
ادله شرعی، به
حکم یا
موضوع ظن پیدا کرده است.
وقتی مکلفی به
اجمال، متوجه می‌شود که یک موضوع در
اسلام دارای حکمی است، وظیفه دارد از
حکم واقعی آن جست و جو و تحقیق نماید، حال پس از آن، یا به
حکم شرعی واقعی،
قطع پیدا می‌کند که به او "
قاطع " گفته می‌شود و قطع او برایش
حجت است، و یا ظن پیدا می‌کند که به او " ظان " اطلاق می‌گردد، و یا در حکم واقعی دچار
شک می‌گردد که به او "
شاک " می‌گویند.
در صورت
انفتاح باب علمی و حجیت
ظن خاص، اگر ظن او به حکم شرعی از راه های معتبر (
امارات معتبر ) به دست آمده باشد، این
ظن، در حق او
حجت است؛ اما اگر ظن، از راه های غیر معتبر، مثل
قیاس، به دست آمده باشد، حکم
شک را دارد و باید به وظیفه
شاک عمل نماید.
و در صورت
انسداد باب علم و
انسداد باب علمی و
حجیت ظن مطلق، هر ظنی از هر راهی برای او پدید آید، حجت است، مگر این که از ظنونی باشد که از تمسک به آن
نهی شده است، مثل:
ظن خاص حاصل از
قیاس.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «ظان».
