• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عامر بن شراحیل شعبی حمیری کوفی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوعمرو عامر بن شراحیل شعبی حمیری همدانی کوفی (۱۹-۱۰۴ هـ) فقیه، محدث، شاعر، قاضی، کاتب و از تابعین بوده و از امام علی، امام حسن و امام حسین (علیهم‌السّلام) و تابعین و صحابه بسیاری روایت کرده است. وی از کارگزاران ابن‌زبیر بود. دیدگاه‌های مختلفی درباره شعبی نقل شده، برخی او را ثقه دانسته و برخی دیگر او را نکوهیده‌اند.



ابوعمرو عامر بن شراحیل بن عبد بن حمیر شعبی همدانی، اهل کوفه و از قبیله همدان و منسوب به شعبیون، تیره‌ای از قبیله همدان که در کوفه می‌زیستند و مادرش از اسیران جنگ جلولاء بود. بنابر مشهور، در سال ۱۷ یا ۱۹ هـ زاده شد. سال‌های دیگری نیز برای ولادت عامر ذکر شده است.
وی شاعر، حافظ و قاری، محدث، فقیه و کاتب بود.


شعبی، فقیهی برجسته و دارای حافظه‌ای قوی بود در حدی که گفته است: «هیچ سیاهی بر سفیدی ننوشتم و هیچ‌کس حدیثی برای من نقل نکرد مگر آن‌که آن‌را حفظ کردم و هیچ‌کس حدیثی برایم نگفت که از او بخواهم دوباره تکرار کند.»
ابن‌ابی‌حاتم به نقل از پدرش می‌گوید: «از وی درباره فرایضی (تقسیمات باب ارث) که شعبی از علی (علیه‌السّلام) روایت کرده سؤال شد؛ گفت: به نظر من مطالبی است که از گفتار علی (علیه‌السّلام) برداشت شده است، و من باور ندارم که علی (علیه‌السّلام) فرصتی داشته که در این‌باره به صورت خاص [تدوین و] گفتاری داشته باشد.»
طبری می‌گوید: ادیب و فقیه و عالم بود. ابن‌حبان در زمره ثقات تابعان درباره او گفته: او فقیه و شاعر بود.
ابواسحاق گفته است: در همه علوم یگانه زمانش بود.
او نیز همانند مسروق بن اجدع و مره همدانی از تهمت‌ها مصون نبوده است. همانند دیگر کوفیان که در معرض تهمت قرار گرفته بودند.
شعبی، شیعه را سخت نکوهیده و مذمت کرده است. علامه تستری به نقل از شیخ مفید، وی را شراب‌خوار و قمارباز دانسته و می‌گوید که وقتی ابوحنیفه متوجه شرب‌خمر و قماربازی شعبی شد هر آنچه از او شنیده بود، پاره کرد. برخی از رجالیون شعبی را خبیث، فاجر و دروغگویی که دشمنی خود را با علی (علیه‌السّلام) آشکار می‌کرد، دانسته‌اند.


شعبی از امام علی، امام حسن و امام حسین (علیهم‌السّلام)، جابر بن عبدالله، نعمان بن بشیر، مسروق بن اجدع و ابن‌عباس و عده زیادی از و تابعان روایت کرده است. شعبی از پانصد صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حدیث نقل می‌کند. عجلی می‌گوید: «از ۴۸ صحابی حدیث شنیده بود و حدیث مرسلی نمی‌گفت مگر آنکه سندش صحیح باشد.»
افرادی چون اسماعیل بن ابی‌خالد، عاصم احول و محمد بن سالم از وی روایت کرده‌اند.


شعبی، همراه قاریان علیه حجّاج قیام کرد و در واقعه دیر جماجم حضور داشت و مدتی خود را از حجّاج مخفی کرد، تا این‌که به نزد وی رفت و عذرخواهی کرد و حجاج از او گذشت. پیش از آن از کارگزاران ابن‌زبیر در کوفه بود و از ترس مختار ثقفی، به مدینه یا مدائن گریخت و سپس به کوفه بازگشت و در دوران عبدالملک (حکومت ۶۵-۸۶ هـ)، ولید بن عبدالملک (حکومت ۸۶-۹۶ هـ) و یزید بن عبدالملک (حکومت ۱۰۱-۱۰۵ هـ) عهده‌دار منصب قضاوت بود.


الکفایة تالیف عامر شعبی است.


عامر شعبی بنابر مشهور در سال ۱۰۴ هـ درگذشت. در وفات او اختلاف است. ابن‌حبان گفته: در سال ۲۰ متولد شد و در سال ۱۰۹ وفات یافت و فردی شوخ‌طبع بود.


۱. بکری، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۷۵۱.    
۲. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۵۰.    
۳. ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۵، ص۱۸۵.    
۴. صفی‌الدین خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۱۸۴.    
۵. ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۵، ص۱۸۵.    
۶. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۶۳.    
۷. ابن‌جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۱، ص۳۵۰.    
۸. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۹، ص۲۳۰.    
۹. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۵۰.    
۱۰. ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۵، ص۶۹.    
۱۱. ابن‌سعد بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴۷.    
۱۲. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۵، ص۶۱۲.    
۱۳. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۰، ص۲۱۰.    
۱۴. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۲۲.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۹۶.    
۱۶. بخاری، اسماعیل بن ابراهیم، التاریخ الکبیر، ج۶، ص۴۵۱.    
۱۷. ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۲، ص۲۶.    
۱۸. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۳۲.    
۱۹. ابن‌سعد بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴۹.    
۲۰. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۵۰.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۹۷.    
۲۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۲۲.    
۲۳. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۵، ص۶۱۱.    
۲۴. بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۴۳۵.    
۲۵. ریاض‌زاده، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ص۲۴۵.    
۲۶. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۵۱.    
۲۷. ابن‌تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهره، ج۱، ص۲۵۳.    
۲۸. صفی‌الدین خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۱۸۴.    
۲۹. ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۵، ص۱۸۵.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۱۹، برگرفته از مقاله «عامر بن شراحیل شعبی».
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۳۶۸.    






جعبه ابزار