عرفیه عامه با مطلقه عامه شکل سوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عرفیه عامه با
مطلقه عامه شكل سوم، یکی از ضروب منتج
قیاس مختلط در
شکل سوم است.
«قیاس مختلط»، قیاسی است که
صغرا و کبرای آن از
قضایای موجهه ترکیب یافته باشد. یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل سوم عبارت است از: اختلاط قضیه عرفیه عامه (صغرا) با مطلقه عامه (
کبرا).
بعضی از منطقدانان شیوههای استخراج نتایج
قضایای موجهه شکل سوم را در چهار قاعده منضبط کردهاند:
۱. قاعده اول: هرگاه کبرا یکی از قضایای غیر وصفیه، یعنی غیر از دو
مشروطه عامه و خاصه و دو
عرفیه عامه و خاصه باشد، نتیجه از لحاظ
جهت تابع کبراست.
۲. قاعده دوم: هرگاه کبرا یکی از قضایای وصفیه چهارگانه (مشروطه عامه و خاصه و عرفیه عامه و خاصه) باشد و عکس صغرا به لادوام مقیّد نباشد جهتی که در عکس صغرا موجود است عیناً به نتیجه منتقل میشود.
۳. قاعده سوم: هرگاه کبرا یکی از قضایای وصفیه چهارگانه (مشروطه عامه و خاصه و عرفیه عامه و خاصه) باشد و عکس صغرا به لادوام مقیّد باشد قید لادوام از عکس صغرا حذف، و بقیه جهت به نتیجه منتقل میشود.
۴. قاعده چهارم: هرگاه کبرا یکی از وصفیات و با قید لادوام باشد؛ یعنی مشروطه خاصه و یا عرفیه خاصه باشد، جهتی که در عکس صغرا موجود است با قید لادوام کبرا ترکیب مییابد و مجموع آن به عنوان جهت در نتیجه قیاس خواهد آمد.
البته موارد مذکور گاهی با یکدیگر تداخل میکنند، به طوری که باید دو قاعده از قواعد فوق در یک مورد اجرا شود. با این توضیحات، نتیجه قیاس مرکب از عرفیه عامه با مطلقه عامه، طبق قاعده اول، مطلقه عامه خواهد بود.
مثال: همواره هر موجودی تا زمانی که
انسان است حیوان است و بالفعل هیچ موجودی تا زمانی که انسان است سنگ نیست؛ پس بالفعل بعضی حیوانها سنگ نیستند.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان.
•
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • قطبالدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
•
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. •
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عرفیه عامه با مطلقه عامه شکل سوم»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۲/۱۶.