• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عمر بن محمد خبازی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


خبّازی، عمربن محمد، خبّازی، عمربن محمد، فقیه و اصولی حنفی قرن هفتم است.


وی ملقب به جلال الدین و در اصل از خجند بود. خبّازی در ۶۲۹ در دمشق به دنیا آمد
[۱] زکریابن محمد قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۵۵۷، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۲] ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۰ـ۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۳] محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۱۶، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
و در دمشق و خوارزم به فراگیری فقه و اصول پرداخت. وی سپس برای تکمیل تحصیلات خود به نظامیه بغداد رفت و نزد استادان آن‌جا از جمله علاءالدین عبدالعزیز بخاری، فخرالدین محمد مایمرغی و شمس الائمه محمدبن عبدالستّار کردری درس آموخت.
[۴] ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۵] عبدالحی لکهنوی، الفوائد البهیة فی تراجم الحنفیة، ج۱، ص۱۵۱، کراچی ۱۳۹۳.

خبّازی پس از آموختن علوم دینی به دمشق بازگشت. مدتی به تدریس در مدرسه عزّیه اشتغال داشت، و سپس عازم سفر حج شد و یک سال در مکه اقامت گزید. او که از استادان بزرگ فقه حنفیه بود، همواره به تربیت شاگردان اهتمام می‌ورزید ازاین‌رو پس از بازگشت از مکه به تدریس در مدرسه خاتونیه پرداخت؛ احمدبن مسعود قونوی، داوودبن غُلبک، معروف به بدرالطویل، و هبةاللّه بن احمد ترکستانی از شاگردان او بودند.
[۶] محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۱۵ـ۱۱۶، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
[۷] ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۸] ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، ج۲، ص۶۶۸، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۹] عبدالقادربن محمد نعیمی دمشقی، الدارس فی تاریخ المدارس، ج۱، ص۳۸۶، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
[۱۰] تقی الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج۲، ص۱۰۶، ج۲، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.


خبّازی را به تواضع ، زهد و تقوا ستوده اند. او در ۶۹۱ در دمشق درگذشت و در قبرستان صوفیه به خاک سپرده شد.
[۱۱] محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۱۶، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
[۱۲] محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۵۱، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
[۱۳] ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۴] ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، ج۲، ص۶۶۹، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۱۵] ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، ج۱، ص۱۶۴، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
[۱۶] حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۱۷۴۹، .


تراجم نگاران از سه اثر تألیفی خبّازی یاد کرده اند: المغنی فی اصول الفقه، از مهمترین کتابهای اصول فقه حنفیه ، که مؤیدالدین ابی محمد منصور قاآنی (متوفی ۷۰۵)، علاءالدین علی بن منصور مقدسی (متوفی ۷۴۶) و سراج الدین ابوحفص غزنوی هندی (متوفی ۷۷۳) شروحی بر آن نگاشته اند. این اثر از روی نسخه خطی موجود در دانشگاه الازهر در ۱۴۰۳ در مکه به چاپ رسیده است
[۱۷] ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۸] عمربن محمد خبّازی، المغنی فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۷ـ۲۱، چاپ محمد مظهربقا، مکه ۱۴۲۲/۲۰۰۱.
[۱۹] حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۱۷۴۹ـ۱۷۵۰، .
حاشیه بر الهدایه برهان الدین بخاری مرغینانی که نگارش آن به اتمام نرسید و ابن ربوه محمدبن احمد قونوی آن را تکمیل کرد و تکملة الفوائد نامید
[۲۰] ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، ج۲، ص۶۶۹، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۲۱] ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، ج۱، ص۱۶۴، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
[۲۲] حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۲۰۳۳، .
و اصول الدین.
[۲۳] ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، ج۱، ص۱۶۴، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.


(۱) ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
(۲) ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
(۳) ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۴) تقی الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج۲، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۵) حاجی خلیفه.
(۶) عمربن محمد خبّازی، المغنی فی اصول الفقه، چاپ محمد مظهربقا، مکه ۱۴۲۲/۲۰۰۱.
(۷) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
(۸) زکریابن محمد قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
(۹) عبدالحی لکهنوی، الفوائد البهیة فی تراجم الحنفیة، کراچی ۱۳۹۳.
(۱۰) عبدالقادربن محمد نعیمی دمشقی، الدارس فی تاریخ المدارس، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.

۱. ↑ زکریابن محمد قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۵۵۷، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
۲. ↑ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۰ـ۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۳. ↑ محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۱۶، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
۴. ↑ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۵. ↑ عبدالحی لکهنوی، الفوائد البهیة فی تراجم الحنفیة، ج۱، ص۱۵۱، کراچی ۱۳۹۳.
۶. ↑ محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۱۵ـ۱۱۶، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
۷. ↑ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۸. ↑ ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، ج۲، ص۶۶۸، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۹. ↑ عبدالقادربن محمد نعیمی دمشقی، الدارس فی تاریخ المدارس، ج۱، ص۳۸۶، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
۱۰. ↑ تقی الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج۲، ص۱۰۶، ج۲، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۱. ↑ محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۱۶، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
۱۲. ↑ محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۵۱، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۹۱ـ۷۰۰ه، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
۱۳. ↑ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۴. ↑ ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، ج۲، ص۶۶۹، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۱۵. ↑ ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، ج۱، ص۱۶۴، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۱۶. ↑ حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۱۷۴۹، .
۱۷. ↑ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۷، جزء۱۳، ص۳۹۱، ج۷، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۸. ↑ عمربن محمد خبّازی، المغنی فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۷ـ۲۱، چاپ محمد مظهربقا، مکه ۱۴۲۲/۲۰۰۱.
۱۹. ↑ حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۱۷۴۹ـ۱۷۵۰، .
۲۰. ↑ ابن ابی الوفا، الجواهر المضیّة فی طبقات الحنفیّة، ج۲، ص۶۶۹، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۲۱. ↑ ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، ج۱، ص۱۶۴، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۲۲. ↑ حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۲۰۳۳، .
۲۳. ↑ ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی من صنّف من الحنفیة، ج۱، ص۱۶۴، چاپ ابراهیم صالح، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عمر بن محمد خبازی»، شماره ۶۸۹۹.    



جعبه ابزار