• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بکم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




بُکْم (به ضم باء و سکون کاف) از واژگان قرآن کریم، به معنای لالی مادرزادی است.



بُکْم به معنای لالی مادرزادی است. اَبْکَم‌ به معنی لال مادرزاد است چنانکه طبرسی و راغب و ابن اثیر در نهایه، تصریح کرده‌اند و جمع آن بکم است.


(اَحَدُهُما اَبْکَمُ‌ لا یَقْدِرُ عَلی‌ شَیْ‌ءٍ) (يكى از آن دو، گنگ مادر زاد است؛ و قادر بر هيچ كارى نيست!)
یکی از آن دو لال است و بر چیزی قادر نیست، و مثل‌ (صُمٌ‌ بُکْمٌ‌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ) «کرند، لالند، کوراند پس بر نمی‌گردند.»
راغب می‌گوید: ابکم کسی است که لال بدنیا آید و اخرس مطلق لال است خواه از مادر زائیده شود و خواه بعدا لال گردد پس میان آن دو عموم و خصوص مطلق هست. هر ابکم اخرس است و بعضی ابکم اخرس نیست.


مراد از صمّ و بکم در آیه فوق و نظائر آن کسانی‌اند که به حرف حق گوش نمی‌دهند و به آن اقرار نمی‌کنند. در چهار آیه، کلمه صمّ قبل از «بکم» آمده و در آیه ۹۷ اسراء «بکم» از «صمّ» جلوتر آمده است وانگهی بنا بر تصریح طبرسی: اَصَمّ کسی است که کر متولّد شده باشد. علی هذا نمی‌توان گفت علّت جلو افتادن «صمّ» آن است که انسان اوّل کر و بعد لال می‌شود.
زیرا این در صورتی است که لالی و کری از عوارض بعدی باشد. ولی بعید نیست که بگوئیم: قاعده چون گوش نشنود زبان قادر به تکلّم نخواهد بود، لذا در چهار آیه که راجع به دنیا است «صمّ» بدین اعتبار از «بکم» جلو افتاده است و در آیه اسراء که آمده‌ (وَ نَحْشُرُهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَلی‌ وُجُوهِهِمْ عُمْیاً وَ بُکْماً وَ صُمًّا)روز قیامت، آنها را بر صورت‌هايشان محشور مى‌كنيم، در حالى كه نابينا و گنگ و كرند.) شاید بدین جهت است که شخص گرفتار اوّل بلا را می‌بیند، بعد اظهار می‌دارد، بعد به کلام دادرس گوش می‌دهد و آنها از هر سه محروم‌اند چون در دنیا نیز آیات حق را نمی‌دیدند، و به حرف حق اعتراف نمی‌کردند و گوش نمی‌دادند و اللَّه العالم.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۲۲۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۴۰.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۸.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۴۰.    
۵. ابن اثیر، مجدالدین، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج۱، ص۱۵۰.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۱۴۷.    
۷. نحل/سوره۱۶، آیه۷۶.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۷۵.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۳۰۱.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۴۳۴.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۵۷۸.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۸.    
۱۳. بقره/سوره۲، آیه۱۸.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۵۷.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۸۶.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۱۴۷.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۸۳.    
۱۸. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۴۰.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۱۴۷.    
۲۰. اسراء/سوره۱۷، آیه۹۷.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹۷.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۲۱۵.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۲۹۶.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۶۸۲.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۲۱۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بکم»، ج۱، ص۲۲۰.    






جعبه ابزار