• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌ظهیره ابوطیب‌ محب‌الدین‌ احمد بن‌ محمد مکی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوطیب‌ احمد بن‌ محمد، قاضی‌ و فقیه‌ شافعی‌، یکی از شخصیت‌های خاندان ابن‌ظهیره می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌ظَهیره‌، عنوان‌ افراد خاندانی‌ از بنی‌مخزوم‌ که‌ در سده‌های‌ ۹ و ۱۰ق‌/۱۵ و ۱۶م‌ به‌ شهرت‌ رسیدند و در مکه ‌عهده‌دار افتاء، قضا و تدریس‌ بودند.


ابوطیب‌ احمد بن‌ محمد بن‌ محمد بن‌ (محمد بن‌) حسین‌ بن‌ علی‌ ابن‌ احمد بن‌ عطیة بن‌ ظهیره قرشی‌ مخزومی‌ مکی‌، ملقب‌ به‌ محب‌الدین‌ (۸۲۵ - ۸۸۵ق‌/۱۴۲۲-۱۴۸۰م‌)، قاضی‌ و فقیه‌ شافعی‌. او در مکه‌ زاده‌ شد و در همان‌جا رشد کرد و به‌ حفظ قرآن‌ و فراگیری‌ علوم‌ زمان‌ خویش‌ پرداخت‌.

او به‌ درس‌ ابن‌جزری ‌حاضر شد و از شهاب‌الدین‌ مرشدی ‌و ابوشعر حنبلی ‌و مقریزی‌ و تقی‌الدین‌ ابن‌فهد و دیگران‌ حدیث‌ شنید و از برخی‌ از آنان‌ اجازه‌ یافت‌ و فقه‌ را نیز نزد پدر و کمال‌الدین‌ اسیوطی‌ فراگرفت‌. سخاوی‌
[۱] سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۲، ص۱۹۱، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌.    
نام‌ استادان‌ او را در علوم‌ مختلف‌ چون‌ فقه‌، معانی ‌و بیان، کلام ‌و تصوف ‌به‌ تفصیل‌ بیان‌ کرده‌ و دقت‌ نظر وی‌ را در فراگیری‌ آن‌ علوم‌ ستوده‌ است‌. در ۸۳۹ق‌ و بعد از آن‌ مشایخ‌ عصر چون‌ تقی‌الدین‌ مقریزی‌ و یحیی‌ بن‌ محمد مغربی‌ شادلی‌ و علم‌الدین‌ احمد اخنائی‌ و ابوالقاسم‌ نویری‌ مالکی‌ و جمعی‌ دیگر به‌ وی‌ اجازه‌ دادند.

وی‌ در مکه‌ در ۸۴۷ق‌ به‌ نیابت‌ از پدر بر مسند قضا نشست‌ و بعد از وفات‌ پدرش‌ نیز به‌ استقلال‌ به‌ آن‌ کار پرداخت‌. سپس‌ از آن‌ مقام‌ کناره‌ گرفت‌، اما پس‌ از چندی‌ مجدداً منصوب‌ گردید و مسئولیت‌های‌ دیگری‌ چون‌ نظارت‌ بر مسجدالحرام‌ و قضای‌ جده ‌برعهده او گذاشته‌ شد، ولی‌ مدتی‌ نگذشت‌ که‌ از همه آن‌ها کناره‌ گرفت‌ و تا آخر عمر به‌ هیچ‌ یک‌ از آن‌ مشاغل‌ روی‌ نیاورد.

وی در مکه‌ درگذشت‌ و به‌ رسم‌ بنی‌مخزوم‌ در برابر حجرالاسود بر وی‌ نماز گذاردند و کنار پدرش‌ در معلاه به‌ خاک‌ سپرده‌ شد. او علاوه‌ بر مشاغل‌ حکومتی‌ به‌ تصنیف، تدریس ‌و افتاء نیز می‌پرداخت‌.

سخاوی‌ که‌ خود محب‌الدین‌ را دیده‌، گوید که‌ او ردیه‌ای‌ بر پسر عمویش‌ خطیب‌ فخرالدین‌ ابوبکر در مسائل‌ فقهی‌ نوشته‌ است‌.
[۲] سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۲، ص۱۹۰-۱۹۲، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌.    

کامل‌ المهندس‌
[۳] المهندس‌، ج۱، ص‌ «د»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
[۴] المهندس‌، ج۱، ص«ه»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
این‌ احتمال‌ را مردود ندانسته‌ که‌ مؤلف‌ کتاب‌ الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهره محب‌الدین‌ ابن‌ ظهیره‌ باشد و وقایع‌ مصر در ۹۸۲ق‌/۱۵۷۴م‌ که‌ در آن‌ کتاب‌ بیان‌ گردیده‌، بعد از وفات‌ مؤلف‌ از سوی‌ برخی‌ از افراد خاندان‌ وی‌ اضافه‌ شده‌ باشد.
[۵] زرکلی‌، خیرالدین، اعلام‌ لزرکلی، ج۱، ص۲۳۱.    


۱. ↑ سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۲، ص۱۹۱، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌.    
۲. ↑ سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۲، ص۱۹۰-۱۹۲، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌.    
۳. ↑ المهندس‌، ج۱، ص‌ «د»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
۴. ↑ المهندس‌، ج۱، ص«ه»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
۵. ↑ زرکلی‌، خیرالدین، اعلام‌ لزرکلی، ج۱، ص۲۳۱.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ظهیره»، شماره۱۴۵۱.    



جعبه ابزار