مدخل إلی التفسیر و علوم القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مدخل الی التفسیر و علوم القرآن» کتابی است به
زبان عربی، نوشته دکتر
عبد الجواد خلف که به موضوع
تفسیر و
علوم قرآنی می‌پردازد.
نویسنده در این کتاب از
وحی الهی که در
قرآن کریم متجلی است به عنوان ریشه‌های تمدن اسلامی یاد می‌کند، تمدنی که با تکیه و اعتماد بر منبع عظیم قرآن، نظم و نسق خاصی یافته و روشی از زندگانی به سایر امت‌ها در همه زمان‌ها و مکان‌ها ارائه کرده است. مراد نویسنده از وحی الهی در مفهوم تمدن اسلامی اعم از قرآن، که از آن به
وحی جلی، و
سنت، که از آن به
وحی خفی تعبیر می‌کند می‌باشد. نگارنده معتقد است که تمدن هرقومی از دیانت ایشان مایه می‌گیرد و حتی تمدن امت‌هایی که فاقد
دین هستند از دین ایشان سرچشمه می‌گیرد و دین آنها همانا عبارتست از اینکه: «هیچ دینی ندارند». و این ازآن روست که «دین» امری غریزی در وجود
انسان است که
بشر نمی‌تواند نسبت بدان بی اعتنا باشد. نویسنده از آنجا که سنت
نبی مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را بیان و تفسیر قرآن کریم می‌داند، به اهمیت
علم تفسیر در بیان مراد
خداوند متعال چه در
عقاید و چه در
احکام و چه در اخلاقیات اشاره کرده و علومی را که در خدمت تفسیر قرآن درمی آیند برمی شمرد.
ازاین رو نگارنده مطالب کتاب را در دو بخش اساسی خلاصه می‌کند: در بخش اول به موضوعاتی می‌پردازد که در بحث و بررسی ریشه‌های
تمدن اسلامی مهم به شمار می‌رود.
و در بخش دوم برخی از موضوعات مرتبط با علم تفسیر قرآن و نیز علوم قرآنی را یادآور می‌شود.
کتاب حاضر مشتمل بر یک مقدمه از نویسنده و دو بخش اساسی ذیل و یک خاتمه و فهرست منابع و مآخذ و نیز فهرست موضوعات می‌باشد:
«جذور الحضارة الاسلامیة» این بخش مشتمل بر چهار مبحث زیر می‌باشد:
المبحث الاول: تمهید. المبحث الثانی: الوحی الالهی.
المبحث الثالث: السنة النبویة المشرفة (الوحی الخفی). المبحث الرابع: القرآن الکریم (الوحی الجلی).
«علوم القرآن الکریم» که دارای یک مقدمه و هفت باب ذیل می‌باشد.
در مقدمه به فائده علوم قرآن و تطور و تحول آن علوم اشاره می‌شود. الباب الاول: «علم التفسیر» که به جایگاه علم تفسیر و خاستگاه و مراحل آن،
معرفی چهار تن از
صحابی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که بیش از دیگران به تفسیر قرآن کریم اقدام نموده‌اند، تفسیر در عصر
تابعین،
تفسیر ماثور و مراحل و روشهای آن، تفسیر در آغاز عهد تدوین، تفسیر به رای و اقسام آن و تفسیر فقهی پرداخته شده است. الباب الثانی: «علم نزول القرآن الکریم» الباب الثالث: «علم اسباب النزول»
الباب الرابع: «علم معرفة اول ما نزل و آخر ما نزل» الباب الخامس: «علم معرفة المکی و المدنی» الباب السادس: «علم الناسخ و المنسوخ» الباب السابع: «علم القرائات»
کتاب حاضر به قلم دکتر عبد الجواد خلف و به زبان عربی نگاشته شده است.
نسخه حاضر در برنامه در قطع وزیری با جلد شومیز در ۲۴۸ صفحه از سوی «دار البیان للطباعة و النشر» در سال ۲۰۰۳ م منتشر شده است. نوبت چاپ و محل چاپ کتاب نامعلوم است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
