• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مشاهدات‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مشاهدات، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای قضایای حاصل از حواس ظاهری یا باطنی است.



مشاهدات، از اقسام قضایای یقینی بدیهی است که عقل به سبب حواس ظاهری یا حواس باطنی بدان حکم می‌کند. در مشاهدات به مجرد تصور موضوع و محمول آن‌ها، یقین به حکم پیدا نمی‌شود بلکه محتاج به مساعدت و معاونت "حس" است.


حس بر دو نوع است: حس ظاهر و حس باطن. حس ظاهر شامل پنج قسم است: بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و بساوایی یا لامسه.


قضایای یقینی که از طریق حواس ظاهره بدست می‌آید بنام حسیات نامیده می‌شود. مانند: خورشید نورانی است. نخستین آگاهی که برای انسان حاصل می‌شود، همین آگاهی‌های حسی است.
[۲] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۵۹.
[۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۹۷.



و قضایای یقینی که از طریق حواس باطن به دست می‌آید به نام وجدانیات نامیده می‌شود مانند: ما فکر داریم، ترس داریم….
[۵] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.


۱. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۳۰.    
۲. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۵۹.
۳. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۹۷.
۴. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۳۷۵.    
۵. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مشاهدات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۱۶.    






جعبه ابزار