مصارف فیء (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات قرآن به چگونگی مصرف
فیء اشاره شده است.
موارد مصرف فیء با توجه به آیات قرآن عبارتند از:
لزوم تأمين
در راه ماندگان، از حق فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ ... وَ ابْنِ السَّبِيلِ ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر ... و در راه‌ماندگان است....»
امامان معصوم علیهم‌السلام، داراى سهمى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او است....»
فقراى
انصار، از جمله سهم‌بران فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى ... • وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ ...؛
آآنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند ... و براى نيازمندان از كسانى است كه در اين سرا (سرزمين
مدینه) و در سراى ايمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به سويشان
هجرت كنند دوست مى‌دارند....»
مقصود از «الّذين تبؤّءو الدّار ...» انصار هستند
و بنا بر اينكه «والّذين» عطف به «المهاجرين» باشد، مطلب مزبور قابل استفاده مى‌باشد.
رضايت و
ایثار انصار، از واگذارى سهم فى‌ء خود به مهاجران:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى ... • وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ ...؛
آآنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند ... و براى نيازمندان از كسانى است كه در اين سرا (سرزمين مدينه] و در سراى ايمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به سويشان هجرت كنند دوست مى‌دارند، و در دل خود نيازى به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمى‌كنند وآنها را بر خود مقدم مى‌دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند....»
خويشاوندان
محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، داراى سهمى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او است....»
از خویشاوندان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، امامان معصوم عليهم‌السلام هستند که سهمى از اموال فى‌ء دارند.
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله داراى سهمى در
غنایم فى‌ء و اموال به دست آمده از
دشمن:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر است....»
افراد تهيدست و
مسکین، داراى حقّى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ ... وَ الْمَساكِينِ ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا ... و مستمندان است....»
مهاجران تنگدست و نيازمند، از جمله سهم‌بران فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى ... • لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند ... اين اموال براى مهاجران نيازمندى است كه از
خانه و كاشانه و اموال خود بيرون رانده شدند....»
یتیمان، داراى حقّى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او، و يتيمان است....»
تعيين مصارف براى «فى‌ء»، با هدف تعديل
ثروت و تمركز نيافتن آن در ميان ثروتمندان:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِياءِ مِنْكُمْ ...؛
آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او، و يتيمان و مستمندان و در راه‌ماندگان است، تا اين اموال عظيم در ميان ثروتمندان شما دست به دست نگردد....»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۲، ص۳۱۵، برگرفته از مقاله «مصارف فیء».
