• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌صوفی نجم‌الدین علی‌ بن‌ ابوالغنائم‌ محمد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبْن‌ِ صوفی‌، نجم‌الدین‌ ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ ابوالغنائم‌ محمد (ح‌ ۳۹۰- ح‌ ۴۶۰ق‌/۱۰۰۰- ۱۰۶۸م‌)، نسب‌ شناس‌ شیعی ‌ است.



ابن‌ صوفی‌ به‌ علت‌ انتساب‌ به‌ نیایش‌، عُمَر الاطرف ‌، فرزند حضرت‌ علی ‌ -علیه‌السلام- معروف‌ به‌ ابن‌ تغلبیه
[۱] اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۷۳، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
به‌ عُمَری‌ و نیز علوی‌ مشهور است‌.
[۲] محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.

ابن‌ صوفی‌
[۳] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص‌ ۱۵۷، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
در بیان‌ نسب‌ زید بن‌ علی ‌ -علیه لسلام- به‌ مذهب‌ اثناعشری‌ خود اشاره‌ کرده‌ است‌.
پدر ابن‌ صوفی‌، ابوالغنائم‌ محمد ، معروف‌ به‌ ابن‌ مهلبیه‌
[۴] اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۷۴- ۱۷۵، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
نیز از مراجع‌ علم‌ انساب‌ به‌ شمار می‌آمد.
[۵] سید علی‌ خان‌ مدنی‌، الدرجات‌ الرفیعة فی‌ طبقات‌ الشیعة، ج۱، ص۴۸۵، ۱۳۸۱ق‌/۱۹۶۲م‌.

در واقع‌ نسب‌ شناسی‌ در خاندان‌ ابن‌ صوفی‌ سابقه‌ای‌ دیرینه‌ داشت‌ و حتی‌ نیای‌ ششم‌ وی‌، محمد صوفی‌ که‌ ابن‌ صوفی‌ بدو منسوب‌ است‌ و به‌ فرمان‌ هارون‌ الرشید به‌ قتل ‌ رسید،
[۶] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۸.
نیز نسب‌ شناس‌ بود.
[۷] اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۷۵، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.

ابن‌ صوفی‌ در بصره ‌ متولد شد و همان‌جا پرورش‌ یافت‌ و چنانکه‌ خود می‌گوید،
[۸] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص‌ ۲۹۱، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
از کودکی‌ به‌ دانشهای‌ گوناگون‌ و به‌ ویژه‌ نسب‌ شناسی‌ پرداخت‌ و از محضر استادانی‌ بزرگ‌ بهره‌ برد.
[۹] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص‌ ۲۹۱، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.


۱.۱ - اساتید

در کتابهای‌ مختلف‌ نام‌ تقریباً ۲۰ تن‌ از استادان‌ ابن‌ صوفی‌ را می‌توان‌ یافت‌. وی‌ برخی‌ از آنان‌ را در المجدی‌ نام‌ برده‌ است‌. از جمله‌ ابوالحسن‌ محمد مشهور به‌ عبیدلی ‌، پدر خویش‌ ابوالغنائم ‌، ابوعبدالله‌ حسین‌ بن‌ محمدبن‌ طباطبای‌ علوی‌ ، ابوعلی‌بن‌ شهاب‌ عکبری ‌، ابوعبدالله‌ حمویه ‌، ابوعلی‌ قطان‌ مقری‌ ، ابن‌ کتیلة حسینی ‌ و ابن‌ خداع‌ مصری‌ .
ابن‌ صوفی‌ با سید مرتضی‌ معاصر بود و این‌ دو در ۴۲۵ق‌ در بغداد با یکدیگر دیدار داشتند.
[۱۰] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۲۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.

به‌ نوشته مدنی
[۱۱] سید علی‌ خان‌ مدنی‌، الدرجات‌ الرفیعة فی‌ طبقات‌ الشیعة، ج۱، ص‌ ۴۸۵، ۱۳۸۱ق‌/۱۹۶۲م‌.
ابن‌ صوفی‌ از محضر سید مرتضی‌ بهره‌ برده‌ و از او و برادرش‌ شریف‌ رضیحدیثروایت ‌ کرده‌ است‌، اما خود ابن‌ صوفی‌ اشاره‌ای‌ در این‌ باره‌ ندارد.

۱.۲ - سفر ها

ابن‌ صوفی‌ در ۴۲۳ق‌ از بصره‌ به‌ موصل‌ مهاجرت‌ کرد و در این‌ شهر همسر گزید و ماندگار شد.
وی‌ برای‌ کسب‌ تجربه‌ و دانش‌ اندوزی‌ به‌ سرزمینها و شهرهای‌ بسیاری‌ چون‌ رمله ‌، نصیبین ‌، شام ‌، میافارفین ‌، مصر ، عمان ‌، کوفه ‌ و عکبرا مسافرت‌ کرد.
[۱۲] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۵.

به‌ نظر می‌رسد که‌ ابن‌ صوفی‌ در سالهای‌ ۴۰۷ تا ۴۲۰ق‌، اگر نه‌ یکسره‌، دست‌ کم‌ بسیاری‌ از اوقات‌ را در بغداد به‌ سر برده‌ باشد.
[۱۳] مهدوی‌، مقدمه‌ بر المجدی، ص ۱۱۹- ۱۲۰ ،‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مآخذ)

به‌ نوشته ابن‌ طقطقی‌ در الاصیلی‌، ابن‌ صوفی‌ در موصل ‌ درگذشت‌.
[۱۴] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۹.

ابن‌ طاووس‌ او را سرآمد نسب‌ شناسان‌ روزگار خود شمرده‌ است‌
[۱۵] عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۴، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
و به‌ گفته ابن‌ عنبه‌
[۱۶] احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص‌ ۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
قول‌ ابن‌ صوفی‌ در این‌ زمینه‌ حجت‌ بود.
ابن‌ صوفی‌ را ادیب ‌ و شاعر
[۱۷] فخر رازی‌، الشجرة المبارکة، ج۱، ص۱۹۰، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
و فقیه‌
[۱۸] عبدالرزاق کمونه‌، منیة الراغبین‌ فی‌ طبقات‌ النسابین‌، ج۱، ص۲۵۵، نجف‌ ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌.
نیز دانسته‌اند.

۱.۳ - آثار

المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌. ابن‌ صوفی‌ در ۴۴۳ق‌ به‌ مصر سفر کرد و در آن‌جا برخی‌ از آثار خود را به‌ مجدالدوله‌ ابوالحسن‌ احمد نقیب‌ النقبای‌ طالبیان‌ در حکومت‌ فاطمیان ‌ عرضه‌ داشت‌.
[۱۹] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۴، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.

ابوطالب‌ محمد پسر مجدالدوله ‌ از ابن‌ صوفی‌ خواست‌
[۲۰] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۶.
تا کتابی‌ مختصر در انساب‌ بنگارد.
[۲۱] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.

او نیز کتاب‌ را به‌ پاس‌ عنایت‌ مجدالدوله‌ بدو منسوب‌ کرد و آن‌ را المجدی‌ نامید.
[۲۲] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.

ابن‌ طباطبا
[۲۳] ابراهیم‌ ابن‌ طباطبا، منتقلة الطالبیة، ج۱، ص‌ ۳۱۷، به‌ کوشش‌ محمد مهدی‌ حسن‌ خرسان‌، نجف‌، ۱۳۸۸ق‌/ ۱۹۶۸م‌.
از نویسندگان‌ معاصر ابن‌صوفی‌ نخستین‌ کسی‌ است‌ که‌ از این‌ کتاب‌ نام‌ برده‌ و این‌ نکته‌ نشان‌ می‌دهد که‌ المجدی‌ در زمان‌ حیات‌ مؤلف‌ از شهرت‌ و اعتبار برخوردار بوده‌ است‌.
المجدی‌ در نسب‌ پیامبر اکرم‌ -صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- و امامان‌ شیعه ‌ تا امام‌ جواد -علیه لسلام- و فرزندان‌ و نوادگان‌ آنها نوشته‌ شده‌ و ابن‌ صوفی‌
[۲۴] علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
مذاهب‌ علمای‌ انساب‌ و اختلاف‌ آراء آنان‌ را نیز در این‌ اثر گنجانده‌ است‌.
این‌ کتاب‌ یکی‌ از آثار کهن‌ و معتبر علم‌ انساب‌ است‌
[۲۵] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۳.
[۲۶] عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۲، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
[۲۷] عباس قمی‌، الکنی‌ و الالقاب‌، ج۱، ص۳۳۷، نجف‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
که‌ برخی‌، از جمله‌ ابن‌ طاووس‌ حلی‌ ، بر آن‌ تعلیقه‌ نوشته‌اند.
[۲۸] عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۲، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.

المجدی‌ در ۱۴۰۹ق‌ به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌ در قم ‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌.

۱.۴ - آثار منسوب‌

۱- الرسائل ‌، در علم ‌ انساب‌
[۲۹] محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.

۲- الشافی ‌، در علم‌ انساب‌.
[۳۰] محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.
به‌ نوشته ابن‌ طقطقی‌ این‌ کتاب‌ در دو جزء است‌ که‌ اولی‌ به‌ شرح‌ نسب‌ بنی‌ عباس‌ و دومی‌ به‌ نسب‌ فرزندان‌ حضرت‌ علی‌ -علیه‌السلام- اختصاص‌ دارد.
[۳۱] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۲-۳۳.
[۳۲] علی ابن‌ طاووس‌، فرج‌ المهموم‌، ج۱، ص۱۲۵، قم‌ ۱۳۶۳ش‌.

این‌ کتاب‌ تاکنون‌ به‌ دست‌ نیامده‌ است‌؛
۳- العیون ‌، در علم‌ انساب‌
[۳۳] محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.

۴- المبسوط ، در انساب‌.
[۳۴] احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
[۳۵] علی ابن‌ طاووس‌، فرج‌ المهموم‌، ج۱، ص۱۲۵، قم‌ ۱۳۶۳ش‌.
به‌ نوشته ابن‌ طقطقی‌ ، المبسوط کتابی‌ بزرگ‌ در چند جلد بوده‌ است‌.
وی‌ این‌ کتاب‌ را به‌ خط خود ابن‌ صوفی‌ دیده‌ و از آن‌ نقل‌ کرده‌ است‌
[۳۶] مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۲.

۵- المشجر ، در علم‌ انساب‌.
[۳۷] احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
افندی‌
[۳۸] عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۳، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
این‌ کتاب‌ را با عنوان‌ المشجرات‌ آورده‌ و آقابزرگ‌
[۳۹] آقا بزرگ‌، الذریعة، ج۴، ص۱۸۳.
آن‌ را تشجیر و در جایی‌ دیگر
[۴۰] آقا بزرگ‌، الذریعة، ج۲۱، ص۴۶.
مشجر النسب‌ ذکر کرده‌ و احتمال‌ داده‌ است‌ که‌ تشجیر یا مشجر همان‌ انساب‌ الطالبیین‌ یا المجدی‌ باشد،
[۴۱] آقا بزرگ‌، الذریعة، ج۲، ص۳۸۱.
اما از آن‌جا که‌ ابن‌ عنبه
[۴۲] احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
المجدی‌ و المشجر را دو اثر مستقل‌ شمرده‌ است‌، نمی‌توان‌ این‌ احتمال‌ را نزدیک‌ به‌ صواب ‌ دانست‌.


(۱) آقا بزرگ‌، الذریعة.
(۲) محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.
(۳) علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
(۴) علی ابن‌ طاووس‌، فرج‌ المهموم‌، قم‌ ۱۳۶۳ش‌.
(۵) ابراهیم‌ ابن‌ طباطبا، منتقلة الطالبیة، به‌ کوشش‌ محمد مهدی‌ حسن‌ خرسان‌، نجف‌، ۱۳۸۸ق‌/ ۱۹۶۸م‌.
(۶) احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
(۷) عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
(۸) فخر رازی‌، الشجرة المبارکة، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
(۹) عباس قمی‌، الکنی‌ و الالقاب‌، نجف‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
(۱۰) عبدالرزاق کمونه‌، منیة الراغبین‌ فی‌ طبقات‌ النسابین‌، نجف‌ ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌.
(۱۱) سید علی‌ خان‌ مدنی‌، الدرجات‌ الرفیعة فی‌ طبقات‌ الشیعة، ۱۳۸۱ق‌/۱۹۶۲م‌.
(۱۲) مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ).
(۱۳) اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
(۱۴)مهدوی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مآخذ).


۱. اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۷۳، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۲. محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.
۳. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص‌ ۱۵۷، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۴. اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۷۴- ۱۷۵، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۵. سید علی‌ خان‌ مدنی‌، الدرجات‌ الرفیعة فی‌ طبقات‌ الشیعة، ج۱، ص۴۸۵، ۱۳۸۱ق‌/۱۹۶۲م‌.
۶. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۸.
۷. اسماعیل مروزی‌، الفخری‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۷۵، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۸. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص‌ ۲۹۱، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۹. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص‌ ۲۹۱، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۱۰. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۱۲۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۱۱. سید علی‌ خان‌ مدنی‌، الدرجات‌ الرفیعة فی‌ طبقات‌ الشیعة، ج۱، ص‌ ۴۸۵، ۱۳۸۱ق‌/۱۹۶۲م‌.
۱۲. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۵.
۱۳. مهدوی‌، مقدمه‌ بر المجدی، ص ۱۱۹- ۱۲۰ ،‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مآخذ)
۱۴. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۹.
۱۵. عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۴، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
۱۶. احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص‌ ۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
۱۷. فخر رازی‌، الشجرة المبارکة، ج۱، ص۱۹۰، به‌ کوشش‌ مهدی‌ رجایی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۱۸. عبدالرزاق کمونه‌، منیة الراغبین‌ فی‌ طبقات‌ النسابین‌، ج۱، ص۲۵۵، نجف‌ ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌.
۱۹. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۴، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۲۰. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۶.
۲۱. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۲۲. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۲۳. ابراهیم‌ ابن‌ طباطبا، منتقلة الطالبیة، ج۱، ص‌ ۳۱۷، به‌ کوشش‌ محمد مهدی‌ حسن‌ خرسان‌، نجف‌، ۱۳۸۸ق‌/ ۱۹۶۸م‌.
۲۴. علی‌ ابن‌ صوفی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌ الطالبیین‌، ج۱، ص۵، به‌ کوشش‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، قم‌، ۱۴۰۹ق‌.
۲۵. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۳.
۲۶. عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۲، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
۲۷. عباس قمی‌، الکنی‌ و الالقاب‌، ج۱، ص۳۳۷، نجف‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۲۸. عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۲، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
۲۹. محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.
۳۰. محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.
۳۱. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۲-۳۳.
۳۲. علی ابن‌ طاووس‌، فرج‌ المهموم‌، ج۱، ص۱۲۵، قم‌ ۱۳۶۳ش‌.
۳۳. محمد ابن‌ شهر آشوب‌، معالم‌ العلماء، ج۱، ص۶۸، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/ ۱۹۶۱م‌.
۳۴. احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
۳۵. علی ابن‌ طاووس‌، فرج‌ المهموم‌، ج۱، ص۱۲۵، قم‌ ۱۳۶۳ش‌.
۳۶. مرعشی‌، مقدمه‌ بر المجدی‌ (نک: ابن‌ صوفی‌ در همین‌ مأخذ)، ج۱، ص۳۲.
۳۷. احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.
۳۸. عبدالله افندی‌، ریاض‌ العلماء، ج۴، ص۲۳۳، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.
۳۹. آقا بزرگ‌، الذریعة، ج۴، ص۱۸۳.
۴۰. آقا بزرگ‌، الذریعة، ج۲۱، ص۴۶.
۴۱. آقا بزرگ‌، الذریعة، ج۲، ص۳۸۱.
۴۲. احمد ابن‌ عنبه‌، عمدة الطالب‌، ج۱، ص۳۶۸، به‌ کوشش‌ محمد حسن‌ آل‌ طالقانی‌، نجف‌، ۱۳۸۰ق‌/۱۹۶۱م‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن صوفی»، ج۴، ص۱۴۱۹.    



جعبه ابزار