• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وزر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَزَر (به فتح واو و زاء) از واژگان قرآن کریم به معنای پناهگاهی از کوه است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: وِزْر (بر وزن جسر؛ به کسر واو و سکون زاء) به معنای ثقل و سنگینی و وَزِیر (به فتح واو و کسر زاء) به معنای کمک و یار.



وَزَر (بر وزن فرس) به معنای پناهگاهی از کوه است چنانکه در مفردات و مجمع گفته شده است.


(یَحْمِلُونَ‌ اَوْزارَهُمْ‌) (و آنها (بار سنگين) گناهان‌شان را بر دوش مى‌كشند؛)
(کَلَّا لا وَزَرَ) «نه پناهگاهی نیست.»
(اِلی‌ رَبِّکَ یَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ) «قرارگاه یا قرار یافتن بسوی خدای تو است.»

۲.۱ - وِزْر

وِزْر (بر وزن جسر؛ به کسر واو و سکون زاء) به معنای ثقل و سنگینی است. طبرسی گفته اشتقاق آن از وزر (بر وزن فرس) است. راغب گفته: وزر به معنای سنگینی است به علت تشبیه به کوه. پس مطلب طبرسی و راغب هر دو یکی است. در قرآن هر یک به جای دیگری آمده است مثل‌: (لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلا ساءَ ما يَزِرُون‌) (آنها بايد روز قیامت، (هم) بار گناهان خود را بطور كامل بر دوش كشند؛ و هم سهمى از گناهان كسانى كه به خاطر جهل، گمراه‌شان مى‌سازند! بدانيد آنها بار سنگين بدى بر دوش مى‌كشند!)
(وَ لَیَحْمِلُنَّ اَثْقالَهُمْ وَ اَثْقالًا مَعَ اَثْقالِهِمْ‌) (آنها بار سنگين (گناهان) خويش را بر دوش مى‌كشند، و (همچنين) بارهاى سنگين ديگرى را اضافه بر بارهاى سنگين خود؛) ناگفته نماند وزر مصدر (سنگینی) و اسم (سنگین) هر دو آمده است. و اغلب در گناه بکار رفته که بار سنگینی است بگردن گناهکار ولی در غیر گناه نیز آمده است.
(مَنْ اَعْرَضَ عَنْهُ فَاِنَّهُ یَحْمِلُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وِزْراً) «هر که از آن اعراض کند روز قیامت بار گناه را حمل خواهد نمود.»
(وَ هُمْ یَحْمِلُونَ‌ اَوْزارَهُمْ‌ عَلی‌ ظُهُورِهِمْ اَلا ساءَ ما یَزِرُونَ‌) «آنها گناهان خویش را بدوش می‌کشند آگاه باش بد است آنچه حمل می‌کنند.» «یَزِرُونَ» حمل بار سنگین است.
(وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ اُخْری‌) «هیچ نفس حامل گناه، گناه نفس دیگری را حمل نمی‌کند و هر کس گناه خویش را به دوش می‌کشد.» «وازِرَةٌ... - اُخْری‌» صفت نفس‌اند.
(اَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ) (آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم،)(وَ وَضَعْنا عَنْکَ‌ وِزْرَکَ‌) (و بار سنگين تو را از تو برنداشتيم؟!)(الَّذِی اَنْقَضَ ظَهْرَکَ‌) (همان بارى كه سخت بر پشت تو سنگينى مى‌كرد!)
مراد از وزر ظاهرا سنگینی رسالت و تنگی سینه از آن است در مقابل عدم قبول مردم، که آن حضرت سنگینی آن را کاملا احساس می‌کرد و ظاهرا «اَنْقَضَ ظَهْرَکَ» اشاره باحساس کامل آنست و وضع وزر همان شرح صدر و انفاذ دین و توفیق پیشرفت آن ست. در این آیه وزر به معنای ثقل آمده نه گناه ایضا در آیه‌ (وَ لکِنَّا حُمِّلْنا اَوْزاراً مِنْ زِینَةِ الْقَوْمِ‌) (بلكه مقدارى از زيورهاى قوم را كه با خود داشتيم افكنديم!») مراد زیور آلات است که اوزار و اثقال نامیده شده، به قولی بنی اسرائیل آنها را از فرعونیان عاریه گرفته بودند و پس ندادند و خود را مجرم دانسته و اوزار گفته‌اند و نیز در آیه‌ (حَتَّی تَضَعَ الْحَرْبُ‌ اَوْزارَها) ((و اين وضع بايد هم چنان ادامه يابد) تا جنگ بار سنگين خود را بر زمين نهد،)که به معنای اسباب جنگ است؛ گویند سلاح جنگ را از آن اوزار گویند که بر حامل آن ثقیل است.

۲.۲ - وزیر

وَزِیر (به فتح واو و کسر زاء) به معنای کمک و یار است که مقداری از وظائف بالا دست خویش را حمل می‌کند.
(وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَی الْکِتابَ وَ جَعَلْنا مَعَهُ اَخاهُ‌هارُونَ‌ وَزِیراً) (و ما به موسی كتاب (آسمانى) داديم؛ و برادرش هارون را ياور او قرار داديم؛)
(وَ اجْعَلْ لی‌ وَزیراً مِنْ اَهْلی) (و وزيرى از خاندانم براى من قرار ده‌.)و آن دو بار در قرآن آمده و هر دو درباره‌ هارون (علیه‌السّلام) است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۲۰۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۶۷.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۵۱۰.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۶۷.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۰.    
۶. انعام/سوره۶، آیه۳۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۳۱.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۵۶.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۷۸.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۰.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۶۵.    
۱۲. قیامت/سوره۷۵، آیه۱۱.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۰۵.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۶۷.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۹۴.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۱۰۲.    
۱۷. قیامت/سوره۷۵، آیه۱۲.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۰۵.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۶۷.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۹۵.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۱۰۳.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۵.    
۲۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۸۶۷.    
۲۴. نحل/سوره۱۶، آیه۲۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۶۹.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۲۲۹.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۳۳۵.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۱۵۰.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۴۶.    
۳۰. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۱۳.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۹۷.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۱۰۸.    
۳۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۶۰.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۱۳.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۲۴.    
۳۶. طه/سوره۲۰، آیه۱۰۰.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۰۹.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۹۲.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۵.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۶۹.    
۴۱. انعام/سوره۶، آیه۳۱.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۵۶.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۷۸.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۰.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۶۵.    
۴۶. انعام/سوره۶، آیه۱۶۴.    
۴۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۹۶.    
۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۵۴۴.    
۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۰۹.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۳۹.    
۵۱. انشراح/سوره۹۴، آیه۱.    
۵۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۶.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۱۴.    
۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۳۰.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۸۸.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۵۲.    
۵۷. انشراح/سوره۹۴، آیه۲.    
۵۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۶.    
۵۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۱۴.    
۶۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۳۰.    
۶۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۸۷.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۵۳.    
۶۳. انشراح/سوره۹۴، آیه۳.    
۶۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۶.    
۶۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۱۵.    
۶۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۳۰.    
۶۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۸۷.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۵۳.    
۶۹. طه/سوره۲۰، آیه۸۷.    
۷۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱۷.    
۷۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۹۲.    
۷۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۶۸.    
۷۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۸.    
۷۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۵۹.    
۷۵. محمد/سوره۴۷، آیه۴.    
۷۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۰۷.    
۷۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۲۵.    
۷۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۳۴۱.    
۷۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۶۳.    
۸۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۵.    
۸۱. فرقان/سوره۲۵، آیه۳۵.    
۸۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۳.    
۸۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۱۶.    
۸۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۹۸.    
۸۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۹۶.    
۸۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۰۴.    
۸۷. طه/سوره۲۰، آیه۲۹.    
۸۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱۳.    
۸۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۴۶.    
۹۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۰۳.    
۹۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹.    
۹۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۲۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وزر»، ج۷، ص۲۰۵.    






جعبه ابزار