وصف الأرض المقدسة فی فلسطین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«وصف الارض المقدسة فی فلسطین»، تالیف شخصیتی تازه
مسلمان با نام دانیال راهب در طول سال‌های (۱۱۰۶- ۱۱۰۷ م) که سعید عبدالله بیشاوی و داود اسماعیل ابو هدبه، ضمن ترجمه کتاب به
عربی ، تعلیقات ارزش مند و مفصلی بر آن نگاشته‌اند که خواننده مسلمان ناگزیر از مراجعه و استفاده از آنهاست. این کتاب، اولین سفرنامه مدون سرزمین‌های مقدس در
فلسطین است.
کتاب، به سبک کتب دائرة المعارف نگاشته شده است؛ بدین ترتیب که نویسنده در ضمن ۹۷ شماره، قراء، شهرها، اماکن مذهبی،
کوه‌ها ،
دریاها و عناوین مختلف مرتبط با سرزمین فلسطین را معرفی و شرح کرده است.
تاریخ اسلام از گذشته تا کنون، مملو از سرگذشت کسانی است که برای هدایت به سوی دین حق تمام سعی و تلاش خود را به کار گرفته‌اند و در این راه مشقت‌های مختلفی را متحمل شده‌اند و باعث شده است که سرگذشت آنها از طرق گوناگون نقل محافل شود. همانا کسانی که به دنبال حقیقت هستند بی شک
خداوند آنها را در راه رسیدن به حق یاری می‌کند و
انسان باید همواره این را مد نظر داشته باشد که بزرگ‌ترین
نعمتی که خداوند بر بشر ارزانی داشته است، همانا نعمت
اسلام است.
سفرنامه دانیال راهب در اراضی مقدسه، از مصادر مهم برای مطالعه این سرزمین‌ها در زمان
جنگ‌های صلیبی است. دانیال، به جوانب مختلف اقتصادی، اجتماعی در فلسطین در آغاز جنگ‌های صلیبی اروپا اشاره کرده است. هم چنین اهمیت این سفرنامه در این است که هم زمان با آغاز مرحله جدیدی از حیات شرق اسلامی به طور عام و اراضی مقدسه به طور خاص بوده است.
او، معلومات ارزش مندی را در باره مزروعاتی که در فلسطین و اردن معروف بوده است و به ویژه
درختان میوه و صیفی جات و حبوبات ارائه کرده است. ذکر اسامی
چشمه‌ها و چاه‌های مشهور و نیز مهم‌ترین صنایع اراضی مقدسه و به ویژه صنعت استخراج
روغن زیتون و
شراب انگور از دیگر مطالب کتاب است.
اگر چه کتاب به لحاظ محتوا، مشتمل بر مطالب ارزش مندی است، اما از آن جا که نویسنده، در توثیق بسیاری از امور، بر کتاب عهد قدیم اعتماد کرده است و حال آنکه نسبت به عهد قدیم نیز آگاهی کافی نداشته است. اطلاعاتی که او از
کلیساهای این سرزمین داده است، بر مبنای اعتقادات پیشین اوست؛ هم چنین است اخباری که از «الجلجلة»، به عنوان مکانی که
مسیح علیه‌السّلام در آن به صلیب کشیده شد، کنیسه میلاد مسیح، مکانی که درخت صلیب مقدس در آن روییده است.
او مسلمانان را در موارد متعددی با لفظ «
کفار » نام می‌برد. چه بسا ایشان در این مورد از
مسیحیان صلیبی که با هجمه به دیار اسلام، بسیاری از مسلمین را به
قتل رساندند و ضمن تعدی به مقدسات اسلامی، مسلمین را با اوصافی غیر شایسته توصیف کردند، تاثیر پذیرفته است، لذا باید از سفرنامه‌هایی که در خلال جنگ‌های صلیبی نوشته شده است، با احتیاط استفاده کرد.
علاوه بر این، گزارشات او حاوی اشتباهات جغرافیایی نیز هست؛ به عنوان مثال به اشتباه نمودن قیساریه (قیصریه) فلیپین با قیساریه
فلسطین ، سامره با نابلس، باشان با بیسان و خطاهای دیگر می‌توان اشاره نمود.
با وجود برخی ملاحظات که بر کتاب وارد است، کتاب، به لحاظ محتوا مشتمل بر مطالب ارزش مندی است؛ مثلا نویسنده به اشتغال حرکت جهاد اسلامی بر ضد
غاصبین اشاره کرده است. هم چنین به نشاط اقتصادی در فلسطین در خلال این مرحله خبر داده است. ذکر مشاهدات او در این منطقه از شهرها و مکان‌های مختلف نیز از جمله مطالب مفید کتاب است. او از شهرهای افسوس، عکا، بیت صیدا، بیروت، بیسان، الناصرة، قانا و
بیت المقدس اطلاعات جغرافیایی و تاریخی خوبی می‌دهد.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
