• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زند (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: زند (لغات‌قرآن).


زَنْد (به فتح زاء و سکون نون) از واژگان نهج البلاغه به معنای چخماق است و سه با در «نهج البلاغه» آمده است.



زَنْد (بر وزن عقل) به معنای چخماق است. آهنی كه بر سنگ زنند و از آن آتش بجهد. چوب بالائى كه بر چوب پائينى بسايند تا آتش بگيرد.
جمع آن زِناد بر وزن رجال است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) آنگاه كه ياران آن حضرت از دومة الجندل برگشتند و حيله عمرو بن عاص آشكار شد، و گفته حضرت به وقوع پيوست كه در صفین فرمود: معاویه و عمرو بن عاص اهل قرآن نيستند و قصد حیله دارند، چنين فرمود: «وَ قَدْ كُنْتُ أَمَرْتُكُمْ في هذِهِ الْحُكُومَةِ أَمْرِي، ... فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ ... حَتَّى ارْتَابَ النَّاصِحُ بِنُصْحِهِ، وَ ضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ» «من امر خود را درباره اين داورى بيان كردم شما امتناع كرديد تا جائی‌كه نصيحت كننده در نصيحت خويش شک كرد و چخماق به آتش افروزيش بخل ورزيد.» (شرح‌های حکمت: ) يعنى تا جائيكه من در رأى خويش به شک افتادم. «ضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ» كنايه از آن است كه ديگر آن را رأى صالح حساب نكرد.
درباره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «فَهُوَ إِمَامُ مَنِ اتَّقَى ... وَ شِهَابٌ سَطَعَ نُورُهُ وَ زَنْدٌ بَرَقَ لَمْعُهُ.» (او پيشواى پرهیزکاران است ... ستاره‌اى است فروزان، و آتش افروزى است كه برقش زبانه مى‌كشد.) (شرح‌های حکمت: )
در وصف اهل جاهليت فرموده است: «لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِأَضْوَاءِ الْحِكْمَةِ، وَ لَمْ يَقْدَحُوا بِزِنَادِ الْعُلُومِ الثَّاقِبَةِ.» «كسب نور نكرده‌اند از نورهاى حکمت و آتش نيافروخته‌اند. با چخماق‌هاى علوم نافذ.» (شرح‌های حکمت: )


این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۳، ص۵۸.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۹۶، خطبه۳۵.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۸۵، خطبه۳۵.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۹، خطبه۳۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۵، خطبه۳۵.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۴.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۳۶۰.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۸۷.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۰۴.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۱۴، خطبه۹۳.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۸۶، خطبه۹۲.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه۹۴.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۱، خطبه۹۴.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۹.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۳۳.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۲۶۳.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۱۰.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۶۴.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص، خطبه۱۰۷.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۶، خطبه۱۰۶.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۶، خطبه۱۰۸.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۹، خطبه۱۰۸.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۳.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۵.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۲۲.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۹۲.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۸۷.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۹۶، خطبه۳۵.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۱۴، خطبه۹۳.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص، خطبه۱۰۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زند»، ج۱، ص۵۰۲.    






جعبه ابزار